Więc kocham twą "urodę złą",
Jak matkę niedobrą - dziecię,
Kocham twych ulic szarzyznę mdłą,
Najdroższe miasto na świecie!
Zaszwargotanych zaułków twych
Kurz, zaduch, błoto i gwary
Piękniejsze są mi niż stolic szychI
niż paryskie bulwary!
Tylko, że Łódź z tego wiersza była prężnie rozwijającym się ośrodkiem wielkoprzemysłowym. W ciągu stu lat rozrosła się monstrualnie(z zaledwie ośmiuset mieszkańców do sześciuset trzydziestu tysięcy), ale nikt o nią nie dbał.
Kocham twych ulic szarzyznę mdłą,
Najdroższe miasto na świecie!
Zaszwargotanych zaułków twych
Kurz, zaduch, błoto i gwary
Piękniejsze są mi niż stolic szychI
niż paryskie bulwary!
Tylko, że Łódź z tego wiersza była prężnie rozwijającym się ośrodkiem wielkoprzemysłowym. W ciągu stu lat rozrosła się monstrualnie(z zaledwie ośmiuset mieszkańców do sześciuset trzydziestu tysięcy), ale nikt o nią nie dbał.
Mariusz Urbanek w książce Tuwim. Wylękniony Bluźnierca porusza ten problem:
Tuwim zapamiętał nędzę łódzkiego proletariatu, pożółkłych ojców, wychudłe matki i gruźlicze dzieci. Zaszczurzone podwórka, cuchnące rynsztoki i ciemne nory udające mieszkania, które dopiero po latach nazywano ,,grobami,,..,,Łódź, której kominy nie dymią to cmentarz''- pisał. A taką właśnie Łódź po latach zobaczył. Rozkradającego się, nikomu niepotrzebnego przemysłowego kolosa, który błyskawicznie zmienia się w kulę u nogi rolniczej Rzeczpospolitej.,,Łódź bezrobotna to absurd- zrozumiał wtedy.''
Podczas ostatniej podróży postanowiłam, więc przyjrzeć się Łodzi. Spróbować zbudować jej obraz, pozbywając się wcześniejszej nadbudowy emocjonalnej. Wątpię, że jest on w jakimś stopniu obiektywny.
Szkielety budynków, nad nimi kominy fabryk. Niewyburzone do końca budowle. Przepołowione. Zastygłe. Zaniedbane pustostany. Krzyże na chodnikach, przyozdobione sztucznymi kwiatami. Pociągłe domy z czerwonej cegły. W oknach mieszkańcy. Przyglądają się przejeżdżającym samochodom, palą papierosy, obserwują. Po co wychodzić skoro nie stać Cię na nową rzeczywistość. Lepiej przeczekać w starym, bezpieczniejszym, znajomym miejscu. Większość zwolnionych pracowników fabryk nie potrafi odnaleźć się w nowej sytuacji. Po upadku zakładów są nikomu potrzebni. Pobierają co miesiąc zasiłki. Żyją w nędzy, ale obok nich są setki takich jak oni. Niepotrzebnych, niepotrafiących stawić oporu, rozleniwionych tą sytuacją. Przesiąknięci atmosferą rozkładu. To wszystko co znałeś od wcześniej młodości rozpada się na twoich oczach. Punkty wokół, których lokowałeś swoje życie przestają istnieć. Dokąd pójść ?
Zwiedzanie Łodzi zaczynamy od Piotrkowskiej. Jest 10:00. Miasto śpi. Trudno znaleźć otwarty lokal. Chcemy napić się yerby. Idziemy z M. na OFF. To ciekawe miejsce skupiające wiele alternatywnych działalności kulturalnych. Można tu dobrze zjeść( Według M. Łódzkie Burgery cenowo oraz jakościowa są na niezłym poziomie.), kupić coś do ubrania, nabyć designerski gadżet do mieszkania, albo po prostu pospacerować po interesującym architektonicznie obiekcie. Całość ma bardzo bohemistyczny charakter, przypominający mini Kreuzberg; z rana ospałe uliczki zaczynają wieczorami tętnić życiem. Z przepyszną yerbatą o smaku lemoniady ruszamy w dalsze zwiedzanie miasta.
Kierujemy się w kierunku Manufaktury. Chcemy zwiedzić jedną z galerii współczesnych. Udajemy się do M2. Pani proponuje nam karnet w cenie, którego możemy zwiedzić 3 miejsca. Zaczynamy od Muzeum Herbsta. Nie za bardzo wiemy, jak tam trafić;) Wysiadamy na ulicy Przędzalnianej. Po obu stronach budynki z czerwonej cegły,byłe osiedla robotnicze. Stoją zastygłe w półśnie. I nagle wyrasta przed nami neobarokowy pałac z zadbanym ogrodem. Zwiedzamy go, ale jakoś niechętnie. Pozłacane krzesła, secesyjne meble, przepych, a za oknem rzeczywistość; Mieszkańcy piją piwo na ławkach, odpoczywają nad rzeką przypominającą wysychające bajorko.
Wracamy do M2. Na małej przestrzeni można zobaczyć wiele dzieł z zakresu malarstwa, rzeźby, obiektów przestrzennych oraz technik wizualnych. Przemawia do mnie sposób, w jaki posegregowane zostały eksponaty. Nie są one rozmieszczone chronologicznie, ani w obrębie twórczości jednego autora, lecz według zjawisk, które uważamy obecnie za nowoczesne: emancypacja, autonomia, industrializacja, kapitał, urbanizacja, eksperyment, mechanizacja czy rewolucja. ,,Atlas nowoczesności'' to kolaż” zbudowany z dzieł pochodzących z różnych okresów, reprezentujących różne estetyki i różne artystyczne postawy, wystawa stawia pytania o to, jak zmieniał się charakter tych zjawisk, jak zmieniało się ich postrzeganie a przede wszystkim o to, jak dalece kształtują one dzisiejszą rzeczywistość.
Jestem miłośniczką Witkacego, więc największe wrażenie robią na mnie oryginały jego zdjęć oraz namalowane przez niego portery. Zobaczyć można również filmy Libery, sławną Monroe Warhola. Przyglądam się Zakochanym Wróblewskiego. Uprzedmiotowione postacie, niczym manekiny uchwycone zostały w beznamiętnym uścisku. Malarz pozbawił je podmiotowości.
Wieczór spędzamy z A. i jej znajomymi. Później udajemy się do klubu DOM na koncert Architecta. To mój pierwszy kontakt z muzyką industrialna i zdecydowanie nie ostatni. :)
Następnego dnia A. oprowadza nas z chłopakiem po terenie dzielnicy żydowskiej i byłego getta. Po raz kolejny ogrom pytań. Brak jakichkolwiek odpowiedzi. Przygnębienie.
W Łodzi byłam wiele razy, jednak dopiero teraz zaczynam poznawać jej skomplikowany charakter. Nawarstwiającą się sieć powiązań, która wpłynęła na niepowtarzalny klimat tego miasta. Ta młoda pod względem historycznym przestrzeń nadrabia intensywnością traumatycznych doświadczeń(II Wojna Światowa, przekształcenia systemowe). Chyba stąd wynika specyfika tego miejsca. Jego piękno.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz